[Το άρθρο ενημερώθηκε στις 08/09/2023]
Το να τρώτε (πάρα πολύ) από φόβο μήπως δεν έχετε αρκετά (στα ντουλάπια ή στο στομάχι σας) είναι το θέμα αυτού του άρθρου.
Είναι ένας φόβος που συναντώ σχεδόν σε όλη τη δουλειά μου με τους ασθενείς. Ως διαιτολόγος και διατροφολόγος, ήθελα να σας δώσω μερικές συμβουλές για το πώς να απελευθερωθείτε από αυτόν τον φόβο.
Ο προγραμματισμός μιας σωματικής προσπάθειας, η έναρξη μιας δίαιτας ή το να μην μπορείτε να καπνίσετε: αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους λόγους για να νιώσετε τον φόβο της έλλειψης.
Δείτε πώς απεικονίζεται αυτός ο φόβος: το 2008, με την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, το ένα τρίτο των καπνιστών παραδέχτηκε ότι κάπνισε δύο τσιγάρα στη σειρά πριν αντιμετωπίσει μια περίοδο χωρίς καπνό.
Είναι ακριβώς το ίδιο με τους ανθρώπους που προμηθεύονται τρόφιμα πριν ξεκινήσουν μια δίαιτα: θα τα απολαύσω την Κυριακή και θα αρχίσω να τα περιορίζω τη Δευτέρα!
Πρόκειται για υπερκατανάλωση τροφής από φόβο μήπως ξεμείνετε από τα τρόφιμα που σας αρέσουν και πάρετε βάρος παρά τη θέλησή σας.
Ο φόβος ότι θα ξεμείνετε από τρόφιμα μπορεί να εκτροχιάσει τις προσπάθειές σας να χάσετε βάρος!
Ερευνητές έδειξαν πρόσφατα ότι και μόνο η σκέψη ότι θα κάνετε αθλητισμό είναι αρκετή για να αυξηθεί η κατανάλωση τροφής. Η σχέση μεταξύ “άθλησης και φαγητού” έχει διαπιστωθεί από τους συντάκτες της μελέτης αυτής, οι οποίοι προειδοποιούν τους ανθρώπους να είναι σωματικά δραστήριοι και να παρακολουθούν προσεκτικά τι τρώνε. Μία από τις αιτίες των αποτυχημένων προσπαθειών απώλειας βάρους θα μπορούσε να έγκειται στην υπερκατανάλωση τροφής από ανθρώπους που υπερεκτιμούν τις ανάγκες τους πριν υποβληθούν σε σωματική προσπάθεια από φόβο μήπως ξεμείνουν από δυνάμεις!
Όπως καταλαβαίνετε, το να αθλείστε για να χάσετε βάρος και ταυτόχρονα να τρώτε περισσότερο από φόβο μήπως ξεμείνετε από δυνάμεις, θα σας κάνει να πάρετε βάρος.
Αυτό ακριβώς βλέπουμε με τους διαιτολόγους που ρίχνονται στο τελευταίο cheat meal πριν ξεκινήσουν δίαιτα ή τους καπνιστές που ρίχνονται στο τελευταίο τσιγάρο πριν επιβιβαστούν σε ένα μη καπνιστικό τρένο = από φόβο μήπως ξεμείνουν.
Ο φόβος να μην ξεφύγουμε = μια κατάσταση υπερβολικού ελέγχου
Ο φόβος της απώλειας είναι συνεχώς παρών στους “διαιτολόγους”.
Εκδηλώνεται με το φόβο της πείνας, το φόβο του να ενδώσουν στην επιθυμία για επιτρεπόμενες τροφές, το φόβο του να χάσουν τις απαγορευμένες τροφές και το φόβο της εξαφάνισης του φαγητού.
Αυτοί οι φόβοι υπερισχύουν των αισθήσεων του κορεσμού και της πληρότητας. Το άτομο δεν τρώει πλέον σύμφωνα με αυτές τις αισθήσεις αλλά για να καθησυχάσει τον εαυτό του. Ως αποτέλεσμα, χάνει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται σωστά τα όρια κορεσμού του και τρώει υπερβολικά χωρίς να αισθάνεται πεινασμένος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους.
Πολλοί περιορισμένα τρώγοντες δυσκολεύονται πολύ να αφήσουν το φαγητό στο πιάτο τους, παρόλο που γνωρίζουν ότι δεν πεινάνε πλέον.
Όταν τρώνε απαγορευμένες τροφές, συμπεριφέρονται σαν να τις τρώνε για τελευταία φορά. Αυτό το είδος συμπεριφοράς είναι που τους εμποδίζει να χάσουν βάρος.
Προσοχή στον φαύλο κύκλο που ξεκινάει από τη δίαιτα: απογοήτευση – λαχτάρα – ενοχές. Οι διαιτολόγοι καταρρέουν συνεχώς και τρώνε (πολύ) από φόβο, απογοήτευση, ενόχληση κ.λπ.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο φόβος της πείνας μπορεί να πάρει τα χαρακτηριστικά μιας φοβικής κατάστασης που μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις πανικού. Σε αυτή την περίπτωση, φροντίστε να συνοδεύεστε από έναν επαγγελματία υγείας που θα σας ακούσει και θα σας καθησυχάσει, για να σας βοηθήσει να απελευθερωθείτε από αυτόν τον φόβο.
Οι κανόνες που επιβάλλει ένα άτομο στον εαυτό του (υπερ-έλεγχος της διατροφής) προκαλούν πολλά αρνητικά συναισθήματα: φόβο μήπως πεινάσει, φόβο μήπως χάσει κάτι, απογοήτευση, ενοχές κ.λπ.
Οι άνθρωποι δεν αποφασίζουν πλέον να φάνε διαισθητικά, αλλά σύμφωνα με τα δικαιώματα ή τις απαγορεύσεις που ο ίδιος επιβάλλει.
Ο εγκέφαλος είναι αποσυνδεδεμένος από το σώμα. Αλλά αυτό μπορεί να διαρκέσει μόνο για τόσο πολύ, γιατί όταν ο εγκέφαλος περιορίζεται, πάντα σπάει τελικά, ακόμα κι αν μπορεί να “αντέξει” για μήνες ή χρόνια.
Ο φόβος της έλλειψης σας παχαίνει!
Ένα άτομο που, για παράδειγμα, απέχει από το φαγητό μεταξύ των γευμάτων φοβάται την πείνα και υπερκαταναλώνει κατά τη διάρκεια των γευμάτων για να εξασφαλίσει ότι η πείνα δεν θα επανεμφανιστεί πρόωρα.
Ένα άτομο που περιορίζει την κατανάλωση κέικ καταλήγει σχεδόν πάντα να τρώει πάρα πολύ όταν το επιτρέπει στον εαυτό του. Σαν να χρειάζεται να αναπληρώσουν τον χαμένο χρόνο και να τα φάνε σαν να είναι η τελευταία φορά.
Ένας λόγος παραπάνω για να πάρει κιλά και να νιώθει άσχημα για το σώμα της.
Όταν οι αισθήσεις του φαγητού εξαφανίζονται εντελώς, το άτομο πρέπει να τις αντικαταστήσει με σκέψεις ή φανταστικές αισθήσεις. Δεν αισθάνεται πλέον πεινασμένο, αλλά σκέφτεται ότι πρέπει να φάει (“ήρθε η ώρα να φάω”, “δεν έχω φάει για x χρονικό διάστημα, οπότε τώρα είναι η ώρα”, “δεν μπορώ να σπαταλήσω ό,τι έχει απομείνει” κ.λπ.)
Αντίστοιχα, δεν αισθάνονται χορτάτοι, αλλά σκέφτονται και ελέγχουν ότι έχουν φάει αρκετά (“έχω φάει αρκετά”, “ζύγισα το πιάτο μου οπότε δεν μπορώ να το ξεπεράσω”, “αν συνεχίσω, είναι πάρα πολύ”, κ.λπ.)
Το φαγητό γίνεται μια αγχωτική δραστηριότητα που εμποδίζει την τροφή να επιτελέσει την πρωταρχική της λειτουργία = να ζήσει. Οι άνθρωποι που επηρεάζονται από το φόβο της έλλειψης τροφής θα πάρουν βάρος ή θα υποφέρουν επανειλημμένα από το φαινόμενο yo-yo.
Φόβος της έλλειψης – Άσκηση για να απαλλαγείτε από αυτόν
Για να απελευθερωθείτε από το φόβο της έλλειψης, σας καλώ να κάνετε αυτή την άσκηση.
Για αρκετές ημέρες (περίπου 3/4 ημέρες), σημειώστε πόσες φορές αισθανθήκατε το φόβο της έλλειψης = πόσες φορές φάγατε περισσότερο από το φόβο της πείνας, το φόβο της υπογλυκαιμίας, το φόβο ότι δεν θα σας φτάσει αργότερα, το φόβο της απόρριψης κ.λπ.
Πώς το κάνετε αυτό; Σημειώστε το + σημειώστε ποιο τρόφιμο είναι + πείτε στον εαυτό σας μια φράση μάντρα, όπως: “Μπορώ πάντα να αγοράσω περισσότερο αργότερα αν θέλω/χρειάζομαι” ή “Απελευθερώνω τον εαυτό μου από τους κανόνες της ισορροπημένης διατροφής” ή “Δεν φοβάμαι πια”.
+ Πάρτε 3 βαθιές αναπνοές και προσπαθήστε να μην ενδώσετε στο φόβο σας.
Κάντε αυτή την άσκηση αρκετές φορές, εναλλάσσοντας τις ημέρες που σκέφτεστε/σημειώνετε το φόβο ότι θα χάσετε κάτι και τις ημέρες που δεν το σκέφτεστε καθόλου.
Παρατηρήστε την πρόοδό σας και μη διστάσετε να μιλήσετε σε έναν επαγγελματία υγείας για να λάβετε βοήθεια.