Ανεπάρκεια ιωδίου: Συμπτώματα & θεραπείες

[Το άρθρο ενημερώθηκε στις 08/09/2023]

Η ανεπάρκεια ιωδίου είναι ένα φαινόμενο που πλήττει πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, ιδίως τις αναπτυσσόμενες χώρες. Μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά τη καρδία. Ακολουθούν τα κύρια συμπτώματα και οι πιθανές θεραπείες.

Τι είναι η ανεπάρκεια ιωδίου;

Το ιώδιο είναι ένα ιχνοστοιχείο που είναι απαραίτητο για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών από τον θυρεοειδή αδένα. Ο αδένας αυτός βρίσκεται στη βάση του λαιμού. Παίζει ζωτικό ρόλο στην καλή λειτουργία του οργανισμού. Για παράδειγμα, διαχειρίζεται τη διάθεση, το βάρος, τη θερμοκρασία του σώματος, τη λειτουργία του εγκεφάλου και της καρδιάς κ.ά. Εν ολίγοις, ο θυρεοειδής εξασφαλίζει τη βέλτιστη λειτουργία των οργάνων του σώματος. Ως αποτέλεσμα, μια έλλειψη ιωδίου θα διαταράξει πλήρως τον μεταβολισμό του σώματος.

Ποιες είναι οι αιτίες της έλλειψης ιωδίου;

Η κύρια αιτία της έλλειψης ιωδίου είναι η έλλειψη ιωδίου στη διατροφή. Στην πραγματικότητα, έχει διαπιστωθεί ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν συχνότερα από σοβαρή έλλειψη ιωδίου είναι εκείνοι των οποίων η διατροφή είναι χαμηλή σε ιώδιο. Το ιώδιο υπάρχει στο επιτραπέζιο αλάτι, το οποίο βοηθά στην εξισορρόπηση των επιπέδων ιωδίου στο σώμα.

Οι άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση σε ιωδιούχο αλάτι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο έλλειψης ιωδίου. Γενικά, οι άνθρωποι που ζουν σε βουνά μακριά από τη θάλασσα και οι άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες επηρεάζονται περισσότερο, λόγω της διατροφής τους.

Ποια είναι τα σημάδια της έλλειψης ιωδίου;

Η ανεπάρκεια ιωδίου μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους και μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο και ανάλογα με την ηλικία:

• Υπερθυρεοειδισμός ή διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα ,
• Υποθυρεοειδισμός ή χαμηλή λειτουργία του θυρεοειδούς
• Ενδημικός κρετινισμός
• Νοητική καθυστέρηση

Υπερθυρεοειδισμός

Πιο συγκεκριμένα, κολλοειδής ή οζώδης βρογχοκήλη που προκύπτει από διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Πρόκειται για την πιο συχνή εκδήλωση της έλλειψης ιωδίου. Όταν η πρόσληψη ιωδίου από τη διατροφή γίνεται κρίσιμη, ο θυρεοειδής αδένας αρχίζει να διογκώνεται προκειμένου να συγκεντρώσει το υπόλοιπο ιώδιο του σώματος στο επίπεδό του. Η διόγκωση του θυρεοειδούς μπορεί να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία και να γίνει πιο έντονη στην εφηβεία. Ακολουθούν τα κύρια συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού:

• Ταχεία απώλεια βάρους, ακόμη και αν η όρεξη αυξάνεται,
• Τακτική και επίμονη αύξηση του καρδιακού ρυθμού, ιδίως κατά τη διάρκεια του ύπνου,
• Μυϊκή αδυναμία και τρέμουλο στα χέρια,
• Καυτές εξάψεις,
• Σχεδόν ακόρεστη δίψα
• Ευερεθιστότητα και νευρικότητα
• Διάρροια, έμετος και ναυτία,
• Εύθραυστα μαλλιά και ζεστό, υγρό δέρμα.

Υποθυρεοειδισμός

Όταν τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών στον οργανισμό γίνονται σοβαρά, εμφανίζεται υποτροφία του θυρεοειδούς αδένα ή υποθυρεοειδισμός. Αυτό προκαλεί συνολική μείωση όλων των λειτουργιών του σώματος, με τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Πρησμένο πρόσωπο ,
• Βαριά βλέφαρα,
• Μαλλιά που αργούν να ξαναβγούν και είναι εύθραυστα,
• εύθραυστα και ραβδωτά νύχια
• Πρησμένα δάχτυλα,
• Κιτρινωπή επιδερμίδα,
• Βραχνή φωνή,
• Μειωμένη ακοή,
• Επιβράδυνση των ψυχοκινητικών λειτουργιών,
• Κατάθλιψη ,
• Γενικευμένη κόπωση ,
• Δυσκοιλιότητα ,
• Αύξηση βάρους ,
• Κράμπες και πόνος στις αρθρώσεις,
• Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες,
• Υπογονιμότητα.

Ενδημικός κρετινισμός

Ο ενδημικός κρετινισμός προσβάλλει συχνότερα τα νεογέννητα μωρά των οποίων οι μητέρες πάσχουν από έλλειψη ιωδίου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν

• Κώφωση και αφωνία,
• Νοητική καθυστέρηση,
• Αργή ανάπτυξη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε νανισμό,
• Στραβισμός ,
• Δυσκολία ελέγχου των κινήσεων των άκρων με ακρίβεια,

Διανοητική καθυστέρηση

Τέλος, η διανοητική καθυστέρηση είναι το πιο σοβαρό σύμπτωμα της σοβαρής έλλειψης ιωδίου, ιδίως στα παιδιά. Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός τους δεν έχει αναπτυχθεί κανονικά, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν κραυγαλέα νοητική και σωματική ανεπάρκεια. Ορισμένα παιδιά δεν είναι σε θέση να περπατήσουν από την ηλικία των 3 ετών ή να καταγράψουν λέξεις.

Πώς διαγιγνώσκεται η ανεπάρκεια ιωδίου;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι διάγνωσης της ανεπάρκειας ιωδίου με εργαστηριακές εξετάσεις. Ακολουθούν οι κυριότεροι τρόποι διάγνωσης:

• Δοσολογία ιωδίου στα ούρα: μέτρηση της συγκέντρωσης ιωδίου στα ούρα 24 ωρών με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού,
• Μέτρηση των επιπέδων του θυρεοειδούς ορού (Τ4),
• Μέτρηση της TSH (ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς) με ραδιοανοσολογική ανάλυση,
• Διάγνωση με λήψη αίματος από τον ομφάλιο λώρο των βρεφών,
• Διάγνωση με συλλογή ραδιενεργού ιωδίου 131 ,
• Υπερηχογραφική εξέταση του θυρεοειδούς αδένα για την εκτίμηση του μεγέθους του.

Θεραπείες για την ανεπάρκεια ιωδίου

Η κύρια θεραπεία για την ανεπάρκεια ιωδίου είναι η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας ιωδίου μέχρι να εξισορροπηθούν τα επίπεδά του στον οργανισμό. Αυτό μπορεί να απαιτεί τη συνταγογράφηση ιωδίου με ή χωρίς λεβοθυροξίνη. Για τα παιδιά με ανεπάρκεια ιωδίου θα πρέπει να λαμβάνεται λεβοθυροξίνη 3 μg/kg από το στόμα μία φορά την ημέρα για μία εβδομάδα.

Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί ιώδιο 50 έως 90 µg που λαμβάνεται από το στόμα μία φορά την ημέρα για αρκετές εβδομάδες ώστε να επανέλθουν γρήγορα τα επίπεδα ιωδίου και να μπορέσει ο οργανισμός να συνθέσει ξανά Τ4. Οι ενήλικες λαμβάνουν γενικά 150 µg ιωδίου μία φορά την ημέρα.

Αυτό μπορεί να συνοδεύεται από λεβοθυροξίνη. Οι έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες πρέπει να λαμβάνουν 250 µg ιωδίου μία φορά την ημέρα. Σε περίπτωση κολλοειδούς βρογχοκήλης, οι γιατροί συνταγογραφούν στους ασθενείς 6 mg ιωδιούχου καλίου ή ιωδίου Lugol μία σταγόνα την ημέρα. Η βρογχοκήλη θα πρέπει να εξαφανιστεί μετά από αρκετές εβδομάδες θεραπείας. Οι οζώδεις βρογχοκήλες είναι πιο περίπλοκη η θεραπεία τους.

Δεν μειώνονται παρά τη θεραπεία με ιώδιο ή θυροξίνη. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη, ιδίως όταν η βρογχοκήλη είναι ογκώδης και συμπιέζει την τραχεία. Μετά την αφαίρεση του θυρεοειδούς αδένα, οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία με θυρεοειδικές ορμόνες εφ’ όρου ζωής.

Τρόφιμα που πρέπει να επιλέγετε για να περιορίσετε τον κίνδυνο έλλειψης ιωδίου

Το μυστικό για την πρόληψη της ανεπάρκειας ιωδίου βρίσκεται στη διατροφή. Πρέπει να βεβαιωθείτε ότι τρώτε τακτικά ιώδιο. Πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε ποιες τροφές είναι πλούσιες σε ιώδιο; Ακολουθεί ένας κατάλογος:

• Θαλασσινό αλάτι ,
• Λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί, ο γαύρος και οι σαρδέλες,
• Θαλασσινά όπως οστρακοειδή και καρκινοειδή,
• Φύκια,
• Κρόκοι αυγών,
• Τυρί ,
• Δημητριακά,
• Μουρουνέλαιο.

Τέλος, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αν έχετε την τάση να έχετε έλλειψη ιωδίου, είναι καλύτερο να αποφεύγετε τα σταυρανθή τρόφιμα, όπως το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και όλες τις ποικιλίες λάχανου. Στην πραγματικότητα, αυτές οι τροφές εμποδίζουν τη σταθεροποίηση του ιωδίου που παρέχεται από άλλες τροφές.